Adaptacja dziecka w przedszkolu

Rozwój człowieka dokonuje się w środowisku, w którym żyje i wchodzi  on w szereg relacji. Szczególny wpływ wywiera przy tym środowisko społeczne. Stajemy się jego członkami w momencie przyjścia na świat. Dziecko zaczyna swój rozwój w środowisku rodzinnym, czuje się w nim bezpieczne i kochane. Należy przy tym pamiętać, że warunkiem prawidłowego rozwoju dziecka jest odpowiednie przystosowanie się do nowych warunków i środowiska.

Adaptacja – to inaczej przystosowanie lub dostosowanie naszego zachowania do wymogów sytuacji i środowiska. Zagadnienie przystosowania wydaje się być szczególnie istotne zarówno dla rodziców jak i pedagogów. Te dwa podmioty są odpowiedzialne za charakter przebiegu adaptacji dziecka do przedszkola. Ważna jest tego świadomość, która powinna zaowocować partnerską współpracą. W kontekście tychże rozważań, warto zastanowić się na czym polega przystosowanie i co się z nim wiąże. Poznanie owego procesu przystosowania, nawet w niewielkim zakresie, może ustrzec przed wieloma błędami zarówno nauczycieli jak i rodziców.

Adaptacja jest czasem, w którym dziecko ma poczuć się bezpiecznie w nowym miejscu i nawiązać relację przede wszystkim z dorosłymi, którzy tam pracują, a w drugiej kolejności z dziećmi. Ta różnica może z pozoru wydawać się subtelna, ale w rzeczywistości jest znaczna. Dziecko, które po określonym czasie przestaje płakać i wydaje się spokojne, może w rzeczywistości wcale nie być zaadaptowane, a jedynie „zamrożone” w trybie przetrwania. Zamrożenie jest reakcją stresową, tak samo jak złość  i choć jest łatwiejsze w odbiorze dla innych, to dziecko będące w tym trybie potrzebuje wsparcia dorosłych.

Proces i przebieg przystosowania dziecka – przystosowanie dziecka do przedszkola odgrywa szczególnie istotne znaczenie dla przyszłych społecznych kontaktów dziecka. W psychologii funkcjonuje przekonanie, że pierwsze społeczne kontakty dzieci, utrwalają się i wpływają na funkcjonowanie człowieka w ciągu życia. To pierwsze przejście dziecka ze środowiska rodzinnego do środowiska przedszkolnego, będzie rzutowało na charakter późniejszych zmian w życiu dziecka. Dobrze zorganizowany i kierowany proces przystosowania dziecka do przedszkola może stać się stymulatorem pozytywnych zmian rozwojowych. Najważniejszym warunkiem, jest organizacja procesu adaptacyjnego na miarę możliwości dziecka. Trzylatek sam nie jest w stanie pokierować tym procesem, należy więc wspomóc jego wysiłki stwarzając odpowiednie ku temu środowisko wychowawcze.

Przystosowanie jest wyrazem zaakceptowania nowych warunków, odnalezienia się w nowej roli, pragnienia zmian wewnętrznych i zewnętrznych. Nowe sytuacje, ludzie mobilizują dziecko do działania tylko wtedy, gdy dane środowisko zaspokaja jego podstawowe potrzeby, a w nich szczególnie istotną potrzebę bezpieczeństwa. Warto podkreślić, że poznawanie przez dziecko nowego środowiska społecznego jest szansą na wzbogacenie i stymulację procesów rozwojowych, uspołecznienie, ale tylko wówczas, gdy jest ono zaakceptowane.

Przebieg adaptacji dziecka 3 letniego w przedszkolu – Ogromny wpływ na sposób i jakość przystosowania dziecka do przedszkola oprócz poziomu psychofizycznego, a także środowiska rodzinnego, odgrywa sposób, w jaki placówka organizuje proces adaptacji. Równie ważną kwestią jest to, w jaki sposób przebiega ów proces. Dziecko przekracza próg przedszkolny z bagażem doświadczeń, nawyków, przyzwyczajeń itd. W nowym środowisku zetknie się ono z wieloma wymogami, ograniczeniami, zasadami- to dla dziecka wielka trudność. Zarówno przedszkole jak i dziecko, posiadają swoje wymagania i oczekiwania odnośnie współpracy. Wymagania przedszkola wobec dzieci są jednakowe, natomiast możliwości dzieci są bardzo zróżnicowane. Rozwój psychofizyczny u różnych dzieci jest różny. W owych rozbieżnościach dostrzec można problem, w takim zorganizowaniu działań, które zapewniłyby odpowiednie możliwości rozwoju każdemu dziecku. Znajomość możliwości przystosowawczych dziecka, wynikających głównie z jego właściwości rozwojowych, jest nieodzowna zarówno dla rodziców jak i pedagogów.

Proces adaptacji do przedszkola z perspektywy dziecka – nauczyciele i rodzice zobowiązani są wspomóc dziecko w tych, jakże trudnych dla niego chwilach. Powinni oni stworzyć warunki do tego, aby pomóc dziecku zmniejszyć ból psychiczny. Wyróżnia się trzy aspekty działania przedszkola. Pierwszy wiąże się ze sposobem zaspokajania potrzeb wychowanka ze względu na jakość i tryb ich zaspokajania. Drugi stanowi warunki, w jakich dziecko nawiązuje interakcje z innymi ludźmi i środowiskiem materialnym. Trzeci natomiast aspekt dotyczy sytuacji, w których to dziecko będzie miało okazję uczenia się, nowej dla niego roli członka społeczności przedszkolnej. Podstawą prawidłowego oddziaływania pedagogicznego, przez co prawidłowego przebiegu procesu adaptacyjnego, jest podmiotowość w interakcji nauczyciel – dziecko. Przy czym dziecko uznawane jest za pełnoprawnego uczestnika szeroko pojętego dialogu. Zadaniem nauczyciela jest stwarzanie takich warunków, aby dziecko miało okazję do wyrażania swojej podmiotowości. Najczęściej służy do tego aktywność własna dziecka.

Warunki, za których stworzenie odpowiedzialny jest nauczyciel – mają one ułatwić dziecku przystosowanie się do tych przedszkolnych. Są to:

– warunki materialne: wnętrza przedszkola, wyposażenie, pomoce, zabawki, dekoracja o ciepłym, rodzinnym klimacie.

– warunki emocjonalne: miła atmosfera, ciepły, życzliwy stosunek nauczyciela do dzieci i bezpieczeństwo psychologiczne.

– warunki pedagogiczne: nauczyciel ma przede wszystkim stymulować dzieci, stosować takie rozwiązania, które ulżą dziecku w trudach adaptacyjnych. Jeżeli chodzi o działalność nauczyciela w okresie wstępnej adaptacji, to jego rola powinna być przede wszystkim terapeutyczna.

Rodzice i nauczyciele w okresie adaptacji dzieci do przedszkola powinni wykazać się szczególnym wyczuciem i zrozumieniem w stosunku do dziecka. Adaptacja dziecka w przedszkolu jest procesem, z którym każdy człowiek styka się na przestrzeni swego życia. Organizacja i przebieg procesu adaptacyjnego do przedszkola, może mieć istotny wpływ na dalszy rozwój społeczny dziecka. W tym ujęciu, zagadnienia związane z owym procesem, wydają się szczególnie istotne z punktu widzenia potrzeb i obowiązków wszystkich podmiotów adaptacji.